Σύνδρομο Κροταφικού Λοβού

Ο κροταφικός λοβός εκτείνεται στο εξωτερικό κάτω μέρος των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και συνεχίζει κάτω και εσωτερικά.

Οι διαταραχές οι οποίες παρατηρούνται σε βλάβη του κροταφικού λοβού είναι σημαντικές, ενώ σημαντικές είναι και οι διασυνδέσεις του με όλους τους υπόλοιπους λοβούς, με τους οποίους γειτονεύει.

Οι διαταραχές αυτές είναι:

1. Διαταραχές ακοής

Είναι γνωστό ότι στον κροταφικό λοβό εδρεύει η πρωτογενής ακουστική περιοχή, οπότε είναι φυσικό σε βλάβη του να υπάρχει κάποια διαταραχή σε αυτό το επίπεδο, γεγονός που μελετήθηκε με ηλεκτρικό ερεθισμό των ανάλογων περιοχών από τον Foerster και κυρίως από τον Penfield.

Οι διαταραχές στην ακοή παρουσιάζονται με περίεργους θορύβους, διαφορά στην αντίληψη του τόνου και της χροιάς της φωνής, σφυρίγματα, αλλά και με διαδοχικά χτυπήματα, όπως μίας καμπάνας. Αν και αυτά τα φαινόμενα μοιάζουν με ακουστικές παραισθήσεις, στην πραγματικότητα δεν είναι.

Αντίθετα είναι λεκτική αγνωσία, η οποία σταδιακά θα φθάσει σε φλοιώδη κώφωση, αφού συνεχώς θα ελαττώνεται η ακουστική ικανότητα. Δηλαδή είναι δυνατόν να φθάσει ο ασθενής σε πλήρη κώφωση, χωρίς να υπάρχουν κάποια άλλα αφασικά συμπτώματα, λόγω βλάβης στην πρωτογενή ακουστική περιοχή του κροταφικού λοβού, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν ο εντοπισμός της βλάβης στο κυρίαρχο ή στο δευτερεύον εγκεφαλικό ημισφαίριο, όπως και η αιτιολογία της βλάβης, αν πρόκειται για μετατραυματική βλάβη, για αγγειακή βλάβη, ή βλάβη λόγω όγκου.

2. Διαταραχές του λόγου

Στον κροταφικό λοβό εντοπίζεται η περιοχή του Wernicke, η οποία γειτονεύει άμεσα με τον βρεγματικό και τον ινιακό λοβό και ακόμα περισσότερο με τις περιοχές 40 και 39 του βρεγματικού λοβού. Αυτό σημαίνει ότι βλάβη στη συγκεκριμένη περιοχή θα προκαλέσει αφασικά συμπτώματα, όσον αφορά την κατανόηση του λόγου, δηλαδή αισθητική αφασία ή αφασία Wernicke. Ο ακριβής εντοπισμός αυτής της βλάβης στην περιοχή του Wernicke είναι δυνατόν να γίνει μέσω της νευρογλωσσολογικής μελέτης του ασθενή, αφού η περιοχή αυτή διαθέτει πληθώρα συνδετικών προβολών προς άλλες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού, αλλά και υποφλοιωδώς.

Για το λόγο αυτό η αισθητική αφασία ή αφασία Wernicke χωρίζεται σε τρία επίπεδα, ανάλογα με τα παθολογικά ευρήματα της νευρογλωσσολογικής εκτίμησης του ασθενή.

Το κύριο λοιπόν σύμπτωμα στα πλαίσια της διαδικασίας του λόγου, όσον αφορά το σύνδρομο του κροταφικού λοβού, είναι η αισθητική αφασία.

Όμως υπάρχει και η λεκτική κώφωση, η οποία εντάσσεται στα πλαίσια της ακουστικής αγνωσίας και της αφασίας Wernicke, ενώ είναι δυνατόν να παρατηρηθεί και ακουστική αγνωσία, χωρίς κάποια άλλα αφασικά συμπτώματα, η οποία να εξελιχθεί σε λεκτική κώφωση με ελάχιστα στοιχεία από την αφασία Wernicke.

3. Γευστικές και οσφρητικές διαταραχές

Οι γευστικές και οι οσφρητικές διαταραχές είναι πολύ σπάνιες, ενώ σε βλάβη του κροταφικού λοβού και συγκεκριμένα στην περιοχή του ιππόκαμπου πιο συχνά παρατηρούνται γευστικές και οσφρητικές παραισθήσεις.

4. Οπτικές διαταραχές

Οι οπτικές διαταραχές οι οποίες είναι δυνατόν να παρατηρηθούν είναι διαταραχές του οπτικού πεδίου με την εμφάνιση ημιανοψίας.

Επίσης είναι δυνατόν να εμφανιστούν και σύνθετες οπτικές παραισθήσεις, οι οποίες πάντα συνδέονται και με άλλα είδη παραισθήσεων.

5. Διαταραχές ισορροπίας και οπτικοκινητικές διαταραχές

Σύμφωνα με τις έρευνες του Penfield υπάρχει άμεση σχέση της πρώτης κροταφικής έλικας με την περιοχή του λαβύρινθου, ενώ επισημαίνει ότι φαινόμενα αίσθησης μετάθεσης του σώματος, αλλά και κυκλικών κινήσεων στο χώρο προέρχονται από ερεθισμό του κροταφικού λοβού.

Οι μεταμορφοψίες φαίνεται ότι εξαρτώνται όχι μόνο από τον κροταφικό λοβό, αλλά και από την βρεγματο-κροταφο-ινιακή περιοχή με έμφαση στην κροταφική περιοχή.

6. Διαταραχές του αυτόνομου συστήματος

Οι διαταραχές του αυτόνομου συστήματος δεν προέρχονται μόνο από τον κροταφικό λοβό, αλλά πάντα σε συνδυασμό με τον μετωπιαίο λοβό.

Οι διαταραχές που παρατηρούνται είναι καρδιοαγγειακές και γαστρεντερικές με επίδραση στη διάθεση του ασθενή για τη λήψη ή όχι τροφής.

Οι καρδιοαγγειακές διαταραχές αφορούν την υπόταση ή την υπέρταση, που είναι δυνατόν να παρατηρηθούν, όπως και τη σταδιακή ελάττωση των σφυγμών, καταστάσεις που είναι δυνατόν να έχουν δυσάρεστα αποτελέσματα.

Επιπλέον παρατηρείται διαταραχή στο ρυθμό της αναπνοής και γενικότερες τροποποιήσεις στη λειτουργία της, που είναι δυνατόν να εξελιχθεί σε σοβαρή διαταραχή.

Οι γαστρεντερικές διαταραχές υπάρχουν έντονες σε επίπεδο στομάχου, αλλά και των άλλων οργάνων της κάτω κοιλιακής χώρας, οι οποίες προκαλούνται συνήθως από βλάβη στη νήσο ή από βλάβες των κογχικών περιοχών των κινητικών μετωπιαίων περιοχών και γενικότερα του μετωπιαίου λοβού.

Οι αδυναμίες μάσησης, κατάποσης, κινήσεων της γλώσσας, ενέργειες που είναι απαραίτητες για την κανονική διατροφή του ατόμου, προκαλούνται από βλάβη του κροταφικού λοβού, σε συνδυασμό όμως με τις ψυχοκινητικές διαταραχές οι οποίες προέρχονται από τον ίδιο λοβό.

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι στον κροταφικό λοβό εδρεύουν οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο αισθητικής φύσης στην κανονική διατροφή του ατόμου.

Ένα τελευταίο αλλά σημαντικό σημείο στην περιοχή της κάτω κοιλίας είναι η σεξουαλική συμπεριφορά του ατόμου, μετά από φλοιώδη βλάβη στον κροταφικό λοβό.

Έχουν παρατηρηθεί πριαπισμός, και αρκετά σπάνια οργασμοί σε επιληπτικούς με εστία στο φλοιό του κροταφικού λοβού.

Λοβεκτομές του κροταφικού λοβού έχουν δείξει σχετική αύξηση της σεξουαλικής δραστηριότητας, όπου περιοδικά παρατηρούνται και κάποιες σεξουαλικές παρεκκλίσεις, σύμφωνα με τους Green, Terzian & Ore, Petit-Dytaillys και άλλοι.

Βέβαια οι σεξουαλικές αυτές διαταραχές πρέπει να συνδυαστούν με τις ανάλογες ψυχικές διαταραχές που παρατηρούνται στο σύνδρομο του κροταφικού λοβού.

7. Ψυχικές διαταραχές

Σύμφωνα με τον Penfield μετά από ηλεκτρικό ερεθισμό του κροταφικού λοβού παρατηρήθηκαν τα φαινόμενα του συναισθήματος της λύπης, του φόβου για το θάνατο, αίσθηση μοναξιάς και φόβος. Γενικότερα παρατηρούμε παροξυντικές συναισθηματικές διαταραχές ή χρόνιες συναισθηματικές διαταραχές.

Οι παροξυντικές συναισθηματικές διαταραχές εκδηλώνονται με απότομες εκρήξεις έντονου θυμού, ή γενικότερες συναισθηματικές κρίσεις, όταν η βλάβη εντοπίζεται στο μέσο επίπεδο του κροταφικού λοβού και ιδιαίτερα από την περιοχή του ιππόκαμπου ως την περιοχή του κροταφικού πόλου.

Οι χρόνιες συναισθηματικές διαταραχές εκδηλώνονται με τροποποίηση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ασθενή, όσον αφορά κυρίως την επιθετικότητα και ευερεθιστικότητα του ασθενή, χωρίς να είναι δυνατός κάποιος συγκεκριμένος εντοπισμός της βλάβης στον κροταφικό λοβό.

8. Ψυχοκινητικές διαταραχές

Οι ψυχοκινητικές διαταραχές συνυπάρχουν με επιληπτικές κρίσεις και εμφανίζονται με διάφορες μορφές, όπως κατατονία, περίεργοι αυτοματισμοί, οι οποίες προκαλούνται από βλάβη στις κάτω και έσω περιοχές του κροταφικού λοβού.

Πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι και στη νόσο του Pick, όπου παρατηρούνται αφασικές διαταραχές, αμνησιακή αφασία και γενικότερα στοιχεία προγεροντικής άνοιας, υπάρχει πάντα ατροφία στον κροταφικό λοβό.

9. Διαταραχές μνήμης

Ο ρόλος της περιοχής του ιππόκαμπου στη μάθηση είναι γνωστός, γεγονός που σημαίνει ότι βλάβη στην περιοχή αυτή θα αναστείλει τη μνημονική φύσης αποθήκευση των μαθησιακών δεδομένων, τα οποία αντιλαμβάνεται το άτομο, είτε οπτικά, είτε ακουστικά κλπ.

Θα πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι ο εντοπισμός της βλάβης αφορά την ευρύτερη περιοχή γύρω και κάτω, προς την έσω κροταφική επιφάνεια του ιππόκαμπου.

Υπάρχουν λοιπόν έντονες ή λιγότερο έντονες διαταραχές της μνήμης, ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης στον κροταφικό λοβό.

10. Ονειρικές καταστάσεις

Οι ονειρικές καταστάσεις είναι παραισθητικά φαινόμενα, σε επίπεδο ακουστικής, οπτικής, γευστικής και οσφρητικής αντίληψης, ενώ πολύ συχνά έχουν παροξυντικό χαρακτήρα. Δηλαδή ο ασθενής έχει την αίσθηση ότι βλέπει για πρώτη φορά, κάτι πολύ γνωστό, ή έχει την αίσθηση ότι κάτι που το βλέπει για πρώτη φορά, το γνωρίζει πολύ καλά. Επίσης παρατηρούνται και κάποιες άλλες παράξενες αντιληπτικές καταστάσεις, τις οποίες είναι δυνατόν να αναφερθούν και να περιγραφούν από τον ασθενή.

Σημαντικό ρόλο στο σύνδρομο του κροταφικού λοβού παίζει και ο εντοπισμός της βλάβης, όχι μόνο ημισφαιρικά, αλλά και σε πιο από τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια εντοπίζεται η βλάβη, δηλαδή αν πρόκειται για το κυρίαρχο ή για το δευτερεύον ή ακόμα και αμφίπλευρα.

Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει και η αιτιολογία της βλάβης, αν είναι αγγειακής προέλευσης ή λόγω όγκου.